Tranh tĩnh vật là loại tranh mô tả các vật thể không thể chuyển động, như hoa, quả, nhạc cụ hay bất cứ cái gì lọt vào mắt xanh người họa sĩ.
Table of Contents
1. Tranh tĩnh vật là gì?
Tranh tĩnh vật là những tranh được vẽ về những vật “tĩnh” như hoa quả, bình hoa, đồ vật. Được sắp đặt theo một bố cục đã định sẵn của họa sĩ và được tính toán chiếu ánh sáng sao cho phù hợp. Với mục đích thể hiện để đồ vật hiện lên phía trên những bức tranh được nổi bật và nhất đẹp nhất.
Đây cũng là những cảm xúc riêng của mỗi loại sĩ. Thế nên cho dù tranh tĩnh vật thường miêu tả những đồ vật giống như nhau, nhưng trên mỗi bức tranh của những họa sĩ khác nhau thường có những nét độc đáo riêng khác biệt. Tranh tĩnh vật hay được vẽ bằng màu hay vẽ bút chì cả hai phương pháp vẽ đều có những nét ưu điểm thế riêng.
2. Đánh lừa đôi mắt
Tranh tĩnh vật cũng có những đòi hỏi khắt khe. Các họa sĩ phải làm ra một bố cục cuốn hút, trong khi cố gắng để ánh sáng, chất liệu,… giống thật hết mức có khả năng.
Những bức tranh giống thật nhất được gọi là trompe l’oeil (tiếng Pháp, mang nghĩa là đánh lừa thị giác). Những bức tranh như vậy có khả năng đánh lừa mắt, khiến ta tưởng đang ngắm đồ vật thật chứ chẳng phải là một mặt phẳng được tô vẽ.
Dù thế , cho đến tận thế kỉ 19, phần đông các nhà phê bình đều đánh giá thấp về dòng tranh này. Họ chỉ coi dòng tranh này như bài tập kĩ thuật, chẳng đòi hỏi sức sáng tạo, mong muốn hiểu tranh cũng không cần nhiều tư duy.
3. Trở nên phổ biến
Dòng tranh này có từ thời Hy Lạp và La Mã cổ đại, được sử dụng để trang trí tường các nhà giàu. Sau này, đến thời trung đại và Phục Hưng, tĩnh vật gần như chỉ là một phần tạo nên bức tranh lớn.
Mãi đến tận thế kỉ 17, tĩnh vật mới thực sự là một dòng tranh riêng biệt. Tranh tĩnh vật nhanh chóng phổ biến ra công chúng, có lẽ bởi không cần thuộc làu tích truyện cổ hay Kinh thánh, ta cũng có khả năng thưởng thức và hiểu nhanh được.
4. Ý nghĩa tiềm ẩn
Dòng tranh này có thể hiển lộ hoặc ẩn chứa nhiều ý nghĩa. Các họa sĩ thường chọn các món đồ để biểu đạt ý tưởng.
Những bức tranh với ý nghĩa tượng trưng như vậy còn được gọi là hội họa ẩn dụ (allegory). Chúng trở nên quá thông dụng, kết quả là nhiều nghệ sĩ đã phải tìm tòi để vẽ khác đi.
5. Thể hiện chính mình
Đến thế kỉ 19, dòng tranh này có khuynh hướng bớt tả thực, bởi các họa sĩ bắt đầu thử nghiệm dùng tĩnh vật để biểu đạt cảm giác. Họ thường chọn những món đồ có ý nghĩa đáng chú ý với mình, và dùng bút pháp cũng như sắc màu để diễn đạt cảm xúc bản thân hơn là vạch ra vẻ ngoài của đồ vật.
Theo họa sĩ người Pháp Édouard Manet: “Họa sĩ có khả năng diễn tả tất cả mọi thứ mình muốn chỉ bằng hoa và quả”.
Tại thời điểm này các nghệ sĩ vật miệt mài thử nghiệm. Thậm chí, giờ đây, dòng tranh này không còn được vẽ ra nữa. Những đồ vật lọ hoa dị hằng ngày – trước kia là mẫu vật của tranh và tự nó cũng có thể là một tác phẩm. Ví dụ, hồi những năm 1960, nghệ sĩ người Mỹ Andy Warhol đã triển lãm những bản sao hộp xà phòng với kích thước thật.
